Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 16 (592) z dnia 20.08.2023

Rozliczenie wartości wyrobów gotowych powstałych przy rozruchu środka trwałego

Spółka wyprodukowała wyrób gotowy w ramach czynności rozruchowych oraz sprawdzających działanie środka trwałego. Komisja inwentaryzacyjna oszacowała ilość produktu i przyjęto go do magazynu wyrobów gotowych według stałej ceny ewidencyjnej. Czy w momencie sprzedaży produktów pochodzących z produkcji rozruchowej ich wartość odnosi się w pozostałe koszty operacyjne?

Przepisy ustawy o rachunkowości wskazują, że wartość początkową środka trwałego stanowi jego cena nabycia lub koszt wytworzenia, które obejmują ogół kosztów pozostających w związku przyczynowo-skutkowym z jego pozyskaniem (lub budową), w tym niepodlegający odliczeniu VAT i koszty finansowania zewnętrznego (por. art. 28 ust. 2, 3 i 8 ustawy o rachunkowości). W wartości początkowej uwzględnia się koszty poniesione od dnia podjęcia udokumentowanej decyzji o pozyskaniu środka trwałego (w tym od dnia udokumentowanego rozpoczęcia jego budowy) do dnia udokumentowanego przyjęcia go do użytkowania.

Przy ustalaniu wartości początkowej środka trwałego można skorzystać ze wskazówek zawartych w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" (KSR nr 11). Standard ten wskazuje, iż koszty prób i testów (rozruchu technologicznego) przeprowadzanych celem sprawdzenia działania środka trwałego i stwierdzenia jego zdatności do użytkowania zgodnie z zamierzeniami jednostki lub wymogami zewnętrznymi, poniesione przez jednostkę do dnia jego udokumentowanego przyjęcia do użytkowania zwiększają jego wartość początkową. W przypadku środka trwałego w budowie wartość początkową zmniejsza wartość w cenie sprzedaży netto przyjętych do magazynu lub sprzedanych półproduktów, produktów gotowych lub usług powstałych w wyniku prób i testów, o ile ich wartość jest istotna (por. pkt 6.51 KSR nr 11).

Do ewidencji środków trwałych w budowie służy konto 08 "Środki trwałe w budowie". Na koncie tym gromadzi się wszystkie koszty związane z budową środka trwałego mające wpływ na jego wartość początkową, w tym koszty produkcji testowej (rozruchu technologicznego). Koszty zgromadzone na koncie 08 zmniejsza się o wartość powstałych w ramach rozruchu próbnego wyrobów gotowych, którą ustala się w cenie sprzedaży netto. W rezultacie ich wartość zmniejszy wartość początkową środka trwałego, pod warunkiem jednak, że wyroby te są zdatne do sprzedaży i ich wartość jest istotna.

Ponadto należy zwrócić uwagę, iż ujęcie na koncie 60 lub 70-1 wartości wyrobów gotowych powstałych podczas rozruchu próbnego powoduje wejście do tzw. kręgu kosztów. Tym samym jednostki, które sporządzają rachunek zysków i strat w wersji porównawczej, operację tę zaksięgują dodatkowo na kontach obrotów wewnętrznych, tj. 79-0 "Obroty wewnętrzne" i 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych".

Jeżeli rozruch środka trwałego nastąpił po jego oddaniu do używania, to wszelkie związane z tym koszty obciążają koszty bieżącej działalności operacyjnej. Z kolei wyprodukowane w trakcie rozruchu próbnego wyroby gotowe nadające się do sprzedaży, wycenione według cen sprzedaży netto, można odnieść na dobro pozostałych przychodów operacyjnych. W momencie sprzedaży ich wartość odnosi się w ciężar konta 70-1.