A A A

Gazeta Podatkowa nr 37 (1703) z dnia 7.05.2020

Zastosowanie konta 30 "Rozliczenie zakupu"

Konto 30 "Rozliczenie zakupu" jest przeznaczone m.in. do ewidencji zakupu towarów, materiałów, usług, środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomości, a także towarów i usług związanych z budową lub ulepszeniem środków trwałych. W małych jednostkach przy opracowywaniu zakładowego planu kont często rozważane jest pominięcie stosowania tego konta. Konto to jest jednak bardzo przydatne w ewidencji księgowej.

Do czego służy konto 30?

Stosowanie konta 30 "Rozliczenie zakupu" pomaga w kontroli zakupów w jednostce. Kontrola ta polega na sprawdzaniu zgodności dostaw z zamówieniami, zleceniami, umowami, skonfrontowaniu danych wynikających z dokumentów zakupu otrzymanych przez jednostkę od jej kontrahentów z dokumentami potwierdzającymi przyjęcie dostaw. Ewidencja zakupów za pomocą konta 30 pozwala na wychwycenie ewentualnych rozbieżności między tymi dokumentami, dotyczących np. innych ilości czy cen.

Poza tym, ponieważ moment dostawy nie zawsze jest zbieżny z momentem otrzymania faktury za dostawę, na koncie 30 ujmuje się dostawy w drodze i dostawy niefakturowane. Te pierwsze pojawiają się w sytuacji, gdy do jednostki wpłynął dokument zakupu, ale dostawa nie została jeszcze przyjęta, a także w przypadku udzielonych dostawcom zaliczek na poczet niewykonanych dostaw. Te drugie mają miejsce, gdy dostawa została przyjęta w jednostce, a jednostka nie otrzymała jeszcze dokumentu zakupu. Trzeba mieć na uwadze, że na dzień bilansowy jednostka musi ustalić i właściwie zaprezentować w bilansie saldo konta 30. W bilansie sporządzanym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości saldo konta 30 wykazuje się następująco:

1) saldo debetowe (Wn) dotyczące dostaw materiałów lub towarów - w aktywach bilansu w pozycji B.I.1. "Materiały" lub B.I.4. "Towary",

2) saldo debetowe (Wn) dotyczące zaliczek lub przedpłat (udokumentowanych fakturami) dokonanych przez jednostkę na poczet zakupu wartości niematerialnych i prawnych lub środków trwałych - w aktywach bilansu w pozycji A.I.4. "Zaliczki na wartości niematerialne i prawne" lub A.II.3. "Zaliczki na środki trwałe w budowie",

3) saldo debetowe (Wn) dotyczące zaliczek lub przedpłat (udokumentowanych fakturami) dokonanych przez jednostkę na poczet dostaw towarów i usług - w aktywach bilansu w pozycji B.I.5. "Zaliczki na dostawy i usługi",

4) saldo kredytowe (Ma) oznaczające dostawy niefakturowane towarów lub usług - w pasywach bilansu w pozycji B.III.1 lit. a) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec jednostek powiązanych z tytułu dostaw i usług" lub B.III.2 lit. a) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, z tytułu dostaw i usług" albo B.III.3 lit. d) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek z tytułu dostaw i usług".

Konto 30 zapewnia także prawidłowe rozliczenie VAT naliczonego w fakturach kontrahentów, podlegającego uwzględnieniu w rozrachunkach z urzędem skarbowym zgodnie z przepisami ustawy o VAT lub zwiększającego cenę nabycia albo obciążającego koszty.

Ewidencjonowanie na koncie 30

Ewidencję na koncie 30 "Rozliczenie zakupu" można prowadzić tzw. zapisem pełnym, co polega na ujęciu na tym koncie kwoty brutto, skorygowanej następnie o VAT naliczony. Księgowania mogą wtedy wyglądać następująco:

a) kwota zobowiązania brutto

- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",

- Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" lub konto 24 "Pozostałe rozrachunki",

b) VAT naliczony podlegający odliczeniu

- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie",

- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu",

c) rozliczenie wartości netto zakupu

- Wn np. konto 01 "Środki trwałe", konto 02 "Wartości niematerialne i prawne", konto 08 "Środki trwałe w budowie", konto 31 "Materiały", konto 33 "Towary", konto 40 "Koszty według rodzajów" lub konto zespołu 5, konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",

- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu",

d) odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów (jeżeli jednostka stosuje stałe ceny ewidencyjne)

- Wn/Ma konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów",

- Ma/Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu".

Na koncie 30 można też dokonywać ewidencji zapisem uproszczonym, co polega na ujęciu na tym koncie wyłącznie ceny zakupu, bez podlegającego odliczeniu VAT naliczonego. Księgowania przebiegają wówczas nieco inaczej:

a) wartość netto zakupu

- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",

b) VAT naliczony podlegający odliczeniu

- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie",

c) wartość brutto zobowiązania

- Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" lub konto 24 "Pozostałe rozrachunki",

d) rozliczenie wartości netto zakupu

- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu",

e) odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów (jeżeli jednostka stosuje stałe ceny ewidencyjne)

- Wn/Ma konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów",

- Ma/Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu".

W ramach konta 30 można wyodrębnić konta analityczne, służące do rozliczenia zakupu:

materiałów,
towarów,
usług obcych,
rzeczowych składników aktywów trwałych,
zaliczek (z podziałem np. na zaliczki na środki trwałe w budowie, zaliczki na wartości niematerialne i prawne, zaliczki na poczet dostaw i usług).

Ułatwi to prezentację salda tego konta w bilansie.

Czy można nie stosować konta 30?

Ustawa o rachunkowości nie nakłada obowiązku stosowania przez jednostki konta 30 "Rozliczenie zakupu". Decyzja w tej sprawie należy do kierownika jednostki ustalającego zakładowy plan kont, który jest elementem dokumentacji zasad (polityki) jednostki. Należy przy tym pamiętać, że można przyjmować uproszczenia w ewidencji księgowej, jeśli nie wywierają istotnie ujemnego wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki.

Decyzja o niestosowaniu konta 30 "Rozliczenie zakupu" w ewidencji bilansowej powinna być poprzedzona oceną przydatności tego konta w danej jednostce.

W przypadku gdy w jednostce, co do zasady, nie występują dostawy w drodze i dostawy niefakturowane, można przyjąć uproszczenie polegające na niestosowaniu konta 30. Jeżeli w jednostce występują dostawy w drodze lub niefakturowane, można zdecydować, że w ciągu roku nie będzie ona stosowała konta 30, a tylko na dzień bilansowy będzie ujmować na koncie 30 takie dostawy. Można też podjąć decyzję o stosowaniu konta 30 tylko dla wyodrębnionych składników aktywów, np.:

wszystkich dostaw (bez usług),
wszystkich dostaw w drodze i dostaw niefakturowanych,
dostaw w drodze i dostaw niefakturowanych na koniec okresu.

Gdy jednostka podjęła decyzję o niestosowaniu konta 30, to zakupy rozlicza bezpośrednio w ciężar np. kont zespołu 0 (gdy dotyczyć będą np. środka trwałego, wartości niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomości), zespołu 3 (jeśli będą związane z zakupem materiałów lub towarów objętych ewidencją bilansową), zespołu 4 lub 5 (jeżeli dotyczyć będą np. zakupu usług obcych), zespołu 7 (w sytuacji gdy będą związane np. z zakupem towarów nieobjętych ewidencją bilansową).

Przykład 1

Założenia

Jednostka zakupiła towary. Faktura za nie wpłynęła w grudniu 2019 r. Łączna kwota zobowiązania wynikająca z faktury to 30.750 zł (w tym VAT 5.750 zł). Do końca 2019 r. jednostka nie otrzymała towarów, dostarczono je i ujęto w księgach w styczniu 2020 r.
Jednostka rozlicza transakcje zakupu towarów poprzez konto 30 "Rozliczenie zakupu", zapisem uproszczonym. Ewidencję towarów jednostka prowadzi w cenach zakupu na koncie 33 "Towary".
Sprawozdanie finansowe za 2019 r. jednostka sporządza według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.

Dekretacja

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
Zapisy w księgach 2019 r.
1. Faktura dokumentująca zakup towarów:
a) wartość towarów netto	25.000 zł	30
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu	5.750 zł	22-2
c) łączna wartość zobowiązania	30.750 zł		21
Zapisy w księgach 2020 r.
1. PZ - przyjęcie towarów do magazynu:	25.000 zł	33	30

Księgowania w 2019 r.

Ujęcie w bilansie

Saldo Wn konta 30 (25.000 zł) jednostka wykaże w aktywach bilansu na dzień 31 grudnia 2019 r. w pozycji B.I.4.

Księgowania w 2020 r.

Przykład 2

Założenia

W dniu 30 grudnia 2019 r. jednostka otrzymała towar od dostawcy i przyjęła go do magazynu według ceny zakupu podanej na zamówieniu, tj. 20.000 zł. Fakturę zakupu dotyczącą tej dostawy wystawiono w styczniu 2020 r. i została ona ujęta w księgach stycznia 2020 r. Wartość zobowiązania wobec dostawcy wynikająca z faktury to 24.600 zł (w tym VAT naliczony 4.600 zł).
Jednostka prowadzi ewidencję bilansową towarów w cenach zakupu na koncie 33 "Towary" oraz rozlicza transakcje zakupu towarów poprzez konto 30 "Rozliczenie zakupu", zapisem uproszczonym.
Sprawozdanie finansowe za 2019 r. jednostka sporządza według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.

Dekretacja

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
Zapisy w księgach 2019 r.
1. PZ - przyjęcie towarów do magazynu:	20.000 zł	33	30
Zapisy w księgach 2020 r.
1. Faktura zakupu towaru:
a) wartość towaru netto	20.000 zł	30
b) VAT podlegający odliczeniu	4.600 zł	22-2
c) wartość brutto zobowiązania	24.600 zł		21