Rachunek bankowy oraz kapitał własny w księgach rachunkowych związku zawodowego

Czy stan rachunku bankowego powinien znaleźć się w pasywach bilansu w pozycji "Kapitał (fundusz) własny" związku zawodowego? Jeżeli tak, to czy konieczne jest prowadzenie konta "Kapitał (fundusz) własny"? Jak księgować wynik finansowy związku zawodowego, jeżeli nie tworzy on funduszu?

Księgi rachunkowe każdej jednostki stosującej ustawę o rachunkowości powinny być prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco (art. 24 ustawy o rachunkowości). Zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się w sposób trwały, bez pozostawiania miejsc pozwalających na późniejsze dopiski lub zmiany. Księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone rzetelnie, jeżeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty.

Księgi rachunkowe - w myśl art. 13 ust. 1 ustawy o rachunkowości - tworzą:

1) dziennik,

2) księga główna,

3) księgi pomocnicze,

4) zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych,

5) wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).

Inwentarz (ww. pkt 5) w rachunkowości to wykaz składników aktywów i pasywów, który sporządza jednostka, która wcześniej nie prowadziła pełnej księgowości, czyli w przypadku związku zawodowego jest to moment rozpoczęcia działalności. Inwentarz to dokument, który potwierdza szczegółowy wykaz majątku (aktywów) i zobowiązań (pasywów) związku, który służy do potwierdzenia ich stanu w księgach rachunkowych. W rachunkowości suma aktywów musi być zawsze równa sumie pasywów.

W myśl ustawy o rachunkowości, aktywa są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Czyli ogólnie przyjmuje się, że są to składniki majątku posiadane przez jednostkę, w tym także środki pieniężne.

Natomiast pasywa jest to wykaz źródeł finansowania aktywów.

Aktywa są to m.in. środki pieniężne na koncie bankowym lub w kasie, należności, zapasy, środki trwałe, czy też wartości niematerialne i prawne.

Z kolei pasywa obejmują generalnie kapitał własny oraz zobowiązania.

Powyższe oznacza, że pozycja rachunek bankowy, o którym mowa w pytaniu, stanowi element aktywów, a nie pasywów. W załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości stan rachunku bankowego jednostki prezentuje się w aktywach bilansu w poz. B "Aktywa obrotowe".

Wynika to z faktu, że bilans przedstawia stan majątkowy jednostki na dzień bilansowy.

Jeżeli chodzi o kapitały, to kapitał (fundusz) własny (w związkach zawodowych może to być np. statutowy) jest to fundusz podstawowy jednostki tworzony na podstawie przepisów prawa i statutu jednostki, przeznaczony na finansowanie jej działalności statutowej.

Składniki w postaci aktywów trwałych lub obrotowych stanowiące inwentarz, o którym mowa wyżej, tworzą kapitał (fundusz) podstawowy, w momencie rozpoczęcia działalności przez jednostkę.

Już po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego (lub z datą zatwierdzenia sprawozdania) fundusz statutowy może zwiększać zysk za poprzedni rok obrotowy, a także zyski z lat ubiegłych.

Wynik finansowy związku jest ustalany według zasad ogólnych na koncie 86 "Wynik finansowy".

Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przenoszony jest on na konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego". Na tym koncie pozostaje do czasu podjęcia uchwały przez organ zatwierdzający o jego przeznaczeniu. Przeniesienie zysku na fundusz statutowy księguje się zapisem:

- Wn konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego",
- Ma konto 80-0 "Fundusz statutowy".

Fundusz ten mogą zasilać także zyski związku, o ile oczywiście zostaną wypracowane (i będą prezentowane w rachunku zysków i strat) w kolejnych latach obrotowych.

Reasumując, w praktyce kapitał (fundusz) własny jest - w naszej ocenie - niezbędnym elementem prowadzenia księgowości i zarządzania finansami związku zawodowego.