Do czego służą konta obrotów wewnętrznych?

Nasza spółka z o.o. prowadzi działalność produkcyjną rozliczaną na kontach zespołu 4 i 5. Sporządzamy porównawczy rachunek zysków i strat. Czy powinniśmy stosować konta obrotów wewnętrznych?

Przy ewidencji kosztów działalności operacyjnej w zespole 4 i 5 oraz sporządzaniu rachunku zysków i strat w wersji porównawczej prowadzi się konta 79-0 "Obroty wewnętrzne" i 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych" w celu uszczelnienia tzw. zamkniętego kręgu kosztów. Krąg ten tworzą konta:

zespołu 4, tj. konto 40 "Koszty według rodzajów" i 49 "Rozliczenie kosztów",
zespołu 5, tj. np. konto 50 "Koszty działalności podstawowej", 51 "Koszty wydziałowe", 52 "Koszty sprzedaży", 55 "Koszty zarządu" i 58 "Rozliczenie kosztów działalności",
zespołu 6, tj. przede wszystkim konta 60 "Produkty gotowe i półprodukty", 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów",
70-1 "Koszt sprzedanych produktów".

Funkcjonowanie zamkniętego kręgu kosztów polega na tym, że koszty według ich rodzajów księguje się w zespole 4, następnie przenosi się za pośrednictwem konta 49 na konta zespołu 5 grupujące je według miejsc powstawania. Z kont zespołu 5, bezpośrednio lub za pośrednictwem konta 58, koszty te trafiają na konta zespołu 6, gdzie są aktywowane w postaci produktów (konto 60) lub czynnych rozliczeń międzyokresowych (konto 64-0). W końcowym etapie koszty wytworzenia produktu trafiają na konto 70-1, którego saldo na koniec roku przenosi się na konto 49. Powstałe na koncie 49 saldo oznacza zmianę stanu produktów, która powinna odpowiadać wartości zmiany stanu produkcji w toku i niesprzedanych produktów oraz rozliczeń międzyokresowych. Saldo konta 49 przeksięgowywane jest na koniec roku na konto 86 "Wynik finansowy".

Gdy saldo konta 49 nie odpowiada sumie zmian stanu na kontach zespołu 6, przyczyną jest wyjście kosztu z kręgu lub wejście do kręgu. Chodzi tu o zdarzenia powodujące księgowania kont z kręgu kosztów z kontami spoza kręgu, jak np. darowizna produktów gotowych, przekazanie ich na rzecz budowy środków trwałych czy do własnego sklepu, dokonanie od nich odpisów aktualizujących, świadczenie usług własnych na rzecz budowy środków trwałych lub usuwania skutków zdarzeń losowych, odpisanie nieaktualnych tytułów czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów związanych z działalnością operacyjną. W celu "uszczelnienia" kręgu kosztów stosuje się wtedy właśnie konta 79-0 i 79-1. Koszty wychodzące z kręgu kosztów księguje się zapisem: Wn konto nieobjęte kręgiem kosztów, Ma konto 79-0 oraz równocześnie Wn konto 79-1, Ma konto objęte kręgiem kosztów. Z kolei wejście do kręgu kosztów ujmuje się odwrotnie: Wn konto objęte kręgiem kosztów, Ma konto 79-0 oraz Wn konto 79-1, Ma konto nieobjęte kręgiem kosztów.

Salda kont 79-0 i 79-1 na dzień bilansowy powinny być równe. Saldo Ma konta 79-0 przenosi się na ten dzień na konto 86, natomiast saldo Wn konta 79-1 na konto 49. Sprawia to, że domyka się krąg kosztów.

Przykład

Założenia

Jednostka produkcyjna we wrześniu 2020 r. przekazała do swojego sklepu wyroby o wartości w koszcie wytworzenia 10.000 zł. Towary są ewidencjonowane w sklepie w cenach sprzedaży brutto. Odchylenia z tytułu marży wyniosły 3.000 zł, a z tytułu VAT 2.990 zł.
Jednostka prowadzi pełny rachunek kosztów oraz sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym.

Dekretacja

1.	RW - przekazanie produktów do własnego sklepu:		10.000 zł
		- Wn konto 33 "Towary",
		- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne"
		oraz równolegle	10.000 zł
		-Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
		-Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty".
2.	PK - ujęcie towarów w sklepie w cenach sprzedaży brutto:
	a)	odchylenia z tytułu marży	3.000 zł
		- Wn konto 33 "Towary",
		- Ma konto 34-21 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży",
	b)	odchylenia z tytułu VAT	2.990 zł
		- Wn konto 33 "Towary",
		- Ma konto 34-22 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu VAT".