Ewidencja księgowa rozrachunków z urzędem skarbowym z tytułu VAT

Na jakich kontach w ewidencji księgowej ujmuje się VAT naliczony i VAT należny? Jak powinno następnie przebiegać księgowanie deklaracji VAT?

W ciągu danego okresu rozliczeniowego VAT naliczony i należny - wynikające odpowiednio z faktur zakupu, faktur sprzedaży oraz faktur wewnętrznych - można ewidencjonować na kontach:

1) VAT naliczony po stronie Wn konta 22-1 "VAT naliczony i jego rozliczenie". Na koncie tym księguje się także korekty VAT naliczonego - odpowiednio po stronie Wn zwiększenia w wyniku korekt, a po stronie Ma zmniejszenia. Jest to konto bilansowe aktywne, które wykazuje saldo debetowe (po stronie Wn), oznaczające VAT naliczony podlegający odliczeniu w innym okresie rozliczeniowym (np. w innym miesiącu);

2) VAT należny po stronie Ma konta 22-2 "Rozrachunki z tytułu VAT należnego". Na koncie tym ujmowane są także korekty VAT należnego - po stronie Wn korekty zmniejszające, a po stronie Ma zwiększenia. Jest to konto bilansowe pasywne, które może wykazywać saldo kredytowe (po stronie Ma), oznaczające kwotę VAT należnego od czynności, od których obowiązek podatkowy powstanie w innym okresie rozliczeniowym.

Do kont 22-1 i 22-2 wskazane jest utworzyć konta analityczne, pozwalające na podział VAT naliczonego i należnego na podlegający rozliczeniu w bieżącym okresie oraz podlegający rozliczeniu w następnych okresach rozliczeniowych, a co się z tym wiąże, na prawidłowe sporządzenie deklaracji VAT. W związku z tym, do konta 22-1 można utworzyć m.in. konta:

• 22-1-1 "VAT naliczony do rozliczenia w bieżącym okresie" oraz
   
• 22-1-2 "VAT naliczony do rozliczenia w następnym okresie".

Z kolei do konta 22-2 można wyodrębnić np. konta:

• 22-2-1 "VAT należny do rozliczenia w bieżącym okresie" oraz
   
• 22-2-2 "VAT należny do rozliczenia w następnym okresie".

Na koniec danego okresu rozliczeniowego (np. miesiąca) - za który jednostka sporządza deklarację VAT - kwoty VAT naliczonego i należnego dotyczące bieżącego okresu rozliczeniowego przeksięgowywane są odpowiednio z kont 22-1 i 22-2 na konto 22-0 "Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT". VAT naliczony księguje się: Wn konto 22-0 i Ma konto 22-1, natomiast VAT należny: Wn konto 22-2 i Ma konto 22-0.

Powstałe w wyniku przeksięgowań saldo na koncie 22-0 może oznaczać, że za dany okres rozliczeniowy:

a) powstało zobowiązanie z tytułu VAT, które należy odprowadzić do urzędu skarbowego (saldo Ma konta 22-0),

b) powstała nadwyżka VAT naliczonego nad należnym, którą jednostka będzie miała prawo odliczyć w następnych okresach rozliczeniowych lub która podlega zwrotowi zgodnie z zasadami i w terminach określonych w ustawie o VAT (saldo Wn konta 22-0).

Zaznaczmy, że VAT naliczony i VAT należny na kontach 22-1 oraz 22-2 (również w rejestrach zakupu i sprzedaży VAT) wykazywany jest - na podstawie dowodów źródłowych - w złotówkach i groszach. Z kolei w deklaracji VAT, zarówno podstawę opodatkowania, jak i kwotę VAT należnego i naliczonego zaokrągla się do pełnych złotych - w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych (por. art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej). W księgach rachunkowych kwotę zaokrągleń przeksięgowuje się z konta 22-0 w pozostałe przychody operacyjne (konto 76-0) bądź pozostałe koszty operacyjne (konto 76-1). Po przeksięgowaniu zaokrągleń saldo konta 22-0 powinno zgadzać się z kwotą podatku wykazaną w deklaracji VAT.

W bilansie saldo Wn konta 22-0 prezentuje się po stronie aktywów w pozycji B.II.2. lit. b) "Należności krótkoterminowe od pozostałych jednostek z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń". Saldo Ma ujmuje się natomiast po stronie pasywów w pozycji B.III.2. lit. g) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń". Jeśli na koniec roku na kontach 22-1 i 22-2 figurują salda - np. z tytułu VAT naliczonego i należnego podlegającego rozliczeniu w 2014 r. - wówczas ujmuje się je w bilansie:

• VAT naliczony podlegający odliczeniu w 2014 r. (saldo Wn konta 22-1) - w aktywach w pozycji B.IV. "Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe"; kwotę tę można ująć także w pozycji B.II.2. lit. b) aktywów - o ile taki sposób prezentacji nie zniekształci obrazu sytuacji finansowej jednostki,
   
• VAT należny, który na dzień bilansowy nie stanowi jeszcze wymagalnego zobowiązania (saldo Ma konta 22-2) - w pasywach w pozycji B.I.3. "Pozostałe rezerwy - krótkoterminowe" lub w pozycji B.III.2. lit. g) pasywów - pod warunkiem, że nie zniekształci to rozrachunków z budżetem.

Dekretacja:

Księgowania: