Zakładowy plan kont - wybrane problemy

Przejęłam księgi handlowe w ciągu roku. Poprzednia księgowa stosowała do ewidencji zakupów konto "Rozliczenie zakupu". Czy mogę w trakcie roku zmienić tę zasadę i nie stosować tego konta? Konto to powinno być zerowe. Po co więc księgować na nim wszystkie zakupy?

Nie ma ustawowego obowiązku stosowania konta 30 "Rozliczenie zakupu". To czy jednostka będzie prowadziła takie konto, zależy od decyzji kierownika jednostki, a zapis w tej sprawie powinien znaleźć się w zakładowym planie kont, stanowiącym część dokumentacji opisującej zasady (politykę) rachunkowości jednostki.

Konto 30 "Rozliczenie zakupu" jest kontem rozliczeniowym. Służy do ewidencji zakupu wartości niematerialnych i prawnych, środków trwałych, nieruchomości inwestycyjnych, towarów, materiałów, opakowań, usług i innych. Prowadzenie tego konta umożliwia jednostce kontrolę dostaw, w tym m.in.:

• skonfrontowanie danych wynikających z dokumentów zakupu wystawionych dla jednostki przez kontrahentów z danymi wynikającymi z dokumentów potwierdzających przyjęcie dostaw lub odbiór wykonanych usług,
• kontrolę zgodności dostaw i usług z zamówieniami, zleceniami lub umowami,
• ustalenie wartości dostaw zafakturowanych, ale jeszcze nieprzyjętych lub nieodebranych, czyli "dostaw w drodze" oraz ich rozliczenie w następnym okresie,
• wartości dostaw i usług przyjętych lub odebranych, ale w stosunku do których jednostka nie otrzymała jeszcze dokumentów zakupu, czyli "dostaw niefakturowanych" oraz ich rozliczenie w następnym okresie.

W zależności od wielkości i różnorodności prowadzonej działalności oraz potrzeb w zakresie kontroli i sprawozdawczości, na koncie 30 można przykładowo ewidencjonować zakupy: wszelkich dóbr i usług, tylko wszelkich dóbr (bez usług), tylko określonych dóbr, np. rzeczowych aktywów obrotowych, tylko dostaw w drodze oraz dostaw niefakturowanych.

Trzeba pamiętać, iż plan kont przyjęty przez jednostkę do stosowania powinien pozwolić na uzyskanie wszystkich informacji niezbędnych do prawidłowego sporządzenia sprawozdania finansowego. Na dzień bilansowy ustala się wartość dostaw zapasów w drodze i dostaw niefakturowanych. Odpowiednie dane na ten temat ujmuje się w sprawozdaniu finansowym. W bilansie saldo Wn konta 30 odzwierciedlające stan dostaw w drodze wykazuje się w zapasach (w wierszu B.I.1 lub B.I.4 aktywów bilansu). Natomiast saldo Ma konta 30 przedstawiające stan dostaw niefakturowanych wykazuje się w zobowiązaniach krótkoterminowych wobec dostawców (w wierszu B.III.1 lit. a lub B.III.2 lit. d pasywów bilansu).

Czy do konta służącego do ewidencji odpisów umorzeniowych środków trwałych prowadzić trzeba ewidencję analityczną? Czy ujęte na tym koncie umorzenie przeksięgowuje się na koniec roku na konto środków trwałych? Czy saldo tego konta zostaje na następny rok w bilansie otwarcia?

Ewidencja odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych środków trwałych, zmniejszających ich wartość początkową na skutek zużycia lub upływu czasu, prowadzona jest na koncie 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych". Kwoty dokonanych odpisów umorzeniowych księgowane są po stronie Ma tego konta, zapisem:

Konto służące do ewidencji odpisów umorzeniowych (07-1) jest kontem bilansowym. Może ono wykazywać wyłącznie saldo kredytowe (Ma), które oznacza wysokość naliczonego umorzenia środków trwałych (stan dotychczasowego umorzenia). Saldo to nie jest jednak wykazywane w bilansie w sposób bezpośredni. Jak bowiem stanowi z art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości, wykazana w aktywach bilansu wartość środków trwałych wynika z ich wartości księgowej, skorygowanej o dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z tytułu trwałej utraty ich wartości.

Prowadzenie ewidencji analitycznej do konta 07-1 jest wskazane m.in. w celu prawidłowego wykazania środków trwałych w sprawozdaniu finansowym, w szczególności w bilansie. W praktyce prowadzi się ewidencję szczegółową do konta 07 dostosowaną układem i treścią do ewidencji szczegółowej prowadzonej do konta 01 "Środki trwałe". W ramach konta 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych" można wyodrębnić następujące konta analityczne:

• 07-1-1 "Odpisy umorzeniowe - prawo użytkowania wieczystego gruntu",
• 07-1-2 "Odpisy umorzeniowe - budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej"
• 07-1-3 "Odpisy umorzeniowe - urządzenia techniczne i maszyny",
• 07-1-4 "Odpisy umorzeniowe - środki transportu",
• 07-1-5 "Odpisy umorzeniowe - inne środki trwałe".

Do ewidencji środków na rachunku bankowym stosujemy konto 13-0. W październiku otworzyliśmy drugi rachunek bieżący w innym banku. Czy w tej sytuacji operacje z drugiego rachunku możemy księgować na tym samym koncie, ale z odrębną analityką?

Do ewidencji środków pieniężnych znajdujących się na bieżącym rachunku bankowym służy konto 13-0 "Rachunek bieżący". Do konta 13-0 nie prowadzi się ewidencji szczegółowej (analitycznej), jeśli jednostka korzysta z usług tylko jednego banku i wyłącznie w nim ma otwarty rachunek bieżący.

Wyodrębnienie kont analitycznych do konta 13-0 jest konieczne, aby móc na bieżąco kontrolować przychody, rozchody i stany środków pieniężnych, występujące na poszczególnych rachunkach bankowych.

Na jakim koncie księgowym ujmować należności dochodzone na drodze sądowej i czy utworzyć analitykę do tego konta?

Pod datą skierowania sprawy do sądu na koncie 24-6 można ujmować na przykład roszczenia wobec:

• odbiorców krajowych i zagranicznych,
• dłużników objętych postępowaniem upadłościowym,
• innych osób prawnych lub fizycznych z tytułu innych nieprzedawnionych należności, w tym z tytułu udzielonych pożyczek, spłaconych za nich długów objętych poręczeniem itp.

Po stronie Wn konta 24-6 księgowane są przykładowo kwoty roszczeń w wysokości określonej w pozwach sądowych, roszczenia określone we wnioskach zgłoszonych do masy upadłości dłużników. Natomiast po stronie Ma ujmuje się przykładowo roszczenia prawomocnie zasądzone, kwoty roszczeń mające pokrycie w masie upadłości dłużnika, roszczenia oddalone przez sąd, kwoty roszczeń niemające pokrycia w masie upadłości dłużnika.

Nie są ewidencjonowane na tym koncie wydatki związane z dochodzeniem należności na drodze sądowej, np.: opłaty sądowe, skarbowe, koszty opinii biegłych. Są one zaliczane do pozostałych kosztów operacyjnych w momencie ich poniesienia. Ewentualny zwrot takich wydatków przez dłużnika jest ujmowany jako pozostałe przychody operacyjne.

Konto 24-6 jest kontem bilansowym aktywnym i może wykazywać wyłącznie saldo Wn (debetowe). Odzwierciedla ono stan roszczeń objętych pozwami sądowymi lub wnioskami zgłoszonymi do masy upadłości dłużników jednostki. W bilansie jest ono wykazywane w aktywach w pozycji B.II.2 lit. d) "Należności krótkoterminowe od pozostałych jednostek dochodzone na drodze sądowej".