Jak ujmować w księgach rachunkowych kredyty bankowe?

Jednostka dotychczas nie korzystała z kredytów bankowych. W maju 2016 r. podpisała z bankiem dwie umowy kredytowe - jedną o kredyt na finansowanie działalności bieżącej i drugą o kredyt inwestycyjny na zakup maszyny produkcyjnej. W maju br. oba kredyty wpłynęły na jej rachunek bankowy pomniejszone o pobraną prowizję. W jaki sposób ująć w księgach rachunkowych operacje związane z otrzymaniem i spłatą kredytu oraz rozliczeniem prowizji i odsetek?

Operacje dotyczące otrzymania i spłaty kredytów bankowych - zarówno inwestycyjnych, jak i przeznaczonych na bieżącą działalność jednostki, ewidencjonuje się na koncie 13-4 "Kredyty bankowe" (nie dotyczy to kredytu w rachunku bieżącym, który nie podlega odrębnej ewidencji, a jego wykorzystanie powoduje jedynie powstanie ujemnego stanu konta 13-0 "Rachunek bieżący"). Po stronie Ma konta 13-4 "Kredyty bankowe" ujmuje się wartość nominalną uzyskanego kredytu.

Gdy jednostka posiada kilka kredytów bankowych, tak jak w sytuacji opisanej w pytaniu, wskazane jest prowadzenie ewidencji analitycznej dla każdego z nich. Ułatwi to ustalenie stanu wykorzystania poszczególnych kredytów na dany dzień.

Prowizja oraz odsetki od kredytu obciążają generalnie koszty finansowe (art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Jednak gdy uruchomiony kredyt przeznaczony jest na działalność inwestycyjną jednostki, np. na finansowanie środków trwałych w budowie, środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, wówczas koszty dotyczące obsługi tego kredytu, w tym prowizja i odsetki, a także różnice kursowe od kredytów walutowych, które zostały naliczone do dnia wprowadzenia danego składnika majątku do używania, odnosi się na zwiększenie jego wartości początkowej. Są one wówczas ewidencjonowane zapisem:

- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie", 01 "Środki trwałe", 02 "Wartości niematerialne i prawne",

- Ma konto 13-4 "Kredyty bankowe" lub 13-0 "Rachunek bieżący".

Prowizje i odsetki dotyczące kredytu inwestycyjnego, które zostały naliczone po przyjęciu tych składników do używania, ujmuje się na koncie 75-1 "Koszty finansowe".

Trzeba zaznaczyć, że w przypadku, gdy na rachunek bieżący jednostki wpływa kwota kredytu pomniejszona o prowizję, to może mieć zastosowanie art. 39 ust. 4 ustawy o rachunkowości. W świetle tego przepisu, gdy zgodnie z umową wartość otrzymanych finansowych składników aktywów jest niższa od zobowiązania zapłaty za nie, to różnica stanowi czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów, które odpisuje się w koszty finansowe w równych ratach, w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto zobowiązanie. Przy czym jednostka powinna uwzględnić w takiej sytuacji zasadę istotności. Jeśli bowiem kwota prowizji jest nieistotna i jej jednorazowe zarachowanie w koszty nie zniekształci wyniku finansowego, to nie znajduje uzasadnienia rozliczanie jej w czasie.

Przykład

Założenia

Jednostka w maju 2016 r. podpisała umowę z bankiem o:

a) roczny kredyt obrotowy na działalność bieżącą w kwocie 24.000 zł,

b) 3-letni kredyt inwestycyjny na finansowanie zakupu maszyny produkcyjnej (stanowiącej środek trwały) w wysokości 90.000 zł.

W dniu uruchomienia kredytów, tj. 6 maja 2016 r., bank pobrał prowizję od kredytu obrotowego w kwocie 240 zł (uznano ją za nieistotną), a od kredytu inwestycyjnego 900 zł. Kredyty wpłynęły na rachunek bankowy po pomniejszeniu o prowizję.
W dniu 6 czerwca 2016 r. jednostka spłaciła ratę kredytu:

a) obrotowego w kwocie 2.120 zł - w tym odsetki 120 zł,

b) inwestycyjnego w wysokości 2.870 zł - w tym odsetki 370 zł.

Załóżmy, że maszyna zostanie przyjęta do używania w lipcu 2016 r.
Odsetki są w ciągu roku ewidencjonowane w księgach rachunkowych w dniu ich spłaty z rachunku bieżącego.

Dekretacja

Opis operacji	Kwota	Konto
Opis operacji	Kwota	Wn	Ma
1. WB - wpływ na rachunek kredytu obrotowego:
a) kwota otrzymana na rachunek bankowy	23.760 zł	13-0
b) potrącona kwota prowizji	240 zł	75-1
c) wartość nominalna kredytu	24.000 zł		13-4
2. WB - wpływ na rachunek kredytu inwestycyjnego:
a) kwota otrzymana na rachunek bankowy	89.100 zł	13-0
b) potrącona kwota prowizji	900 zł	08
c) wartość nominalna kredytu	90.000 zł		13-4
3. WB - spłata pierwszej raty kredytu obrotowego:
a) część kapitałowa	2.000 zł	13-4
b) kwota odsetek	120 zł	75-1
c) całkowita rata kredytu	2.120 zł		13-0
4. WB - spłata pierwszej raty kredytu inwestycyjnego:
a) część kapitałowa	2.500 zł	13-4
b) kwota odsetek	370 zł	08
c) całkowita rata kredytu	2.870 zł		13-0