Gazeta Podatkowa nr 7 (2195) z dnia 23.01.2025

Przeksięgowania na wynik finansowy przy ewidencji tylko w zespole 4

Jeśli jednostka korzysta z uproszczenia i koszty podstawowej działalności operacyjnej ewidencjonuje tylko w zespole 4, tj. według rodzajów, sporządza porównawczy rachunek zysków i strat. Wtedy koszty te ujmowane są na koncie 40 "Koszty według rodzajów", do którego prowadzona jest ewidencja analityczna ze szczegółowością co najmniej dostosowaną do porównawczego rachunku zysków i strat, oraz na koncie 49 "Rozliczenie kosztów" i ewentualnie na koncie 70-1 "Koszt sprzedanych produktów".

Zapisy księgowe w trakcie roku

Przy ewidencji kosztów wyłącznie na kontach zespołu 4 poniesione koszty proste podlegają podziałowi według ich rodzaju. Wyodrębnia się wtedy konta przynajmniej dla poszczególnych kosztów wymagających prezentacji w porównawczym rachunku zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. Najczęściej są to następujące konta:

- 40-0 "Amortyzacja",
- 40-1 "Zużycie materiałów i energii",
- 40-2 "Usługi obce",
- 40-3 "Podatki i opłaty",
- 40-4 "Wynagrodzenia",
- 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia",
- 40-6 "Pozostałe koszty rodzajowe".

Przy ewidencji kosztów tylko w zespole 4 koszty proste na koncie 40 ujmowane są zapisem:

- Wn konto 40,
- Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3, 8 itp.

Jeśli dany koszt wymaga rozliczenia w czasie, co do zasady, księguje się go:

- Wn konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów",
- Ma konto 49.

Odpisy czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów dokonywane w okresie, którego koszt dotyczy, ujmuje się:

- Wn konto 49,
- Ma konto 64-0.

Możliwe jest stosowanie uproszczenia polegającego na braku wstępnej ewidencji kosztów rozliczanych w czasie na koncie 40 i ujmowaniu ich bezpośrednio na koncie 64-0. Takie uproszczenie powinno zostać opisane w polityce rachunkowości, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120 ze zm.). Wtedy koszty takie można ujmować zapisem:

- Wn konto 64-0,
- Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3, 8 itp.

Przy takim rozwiązaniu zarachowanie kosztu do okresu, którego dotyczy, księguje się:

- Wn konto 40,
- Ma konto 64-0.

Jeśli jednostka tworzy rezerwy obciążające koszty podstawowej działalności operacyjnej, np. na świadczenia pracownicze czy naprawy gwarancyjne, to przy samym zespole 4 można ujmować je zapisem:

- Wn konto 49,
- Ma konto 64-1 "Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów".

Rzeczywiście poniesione koszty, na które utworzono rezerwę, księguje się:

- Wn konto 40,
- Ma np. konto zespołu 2, 3.

Rozliczenie kosztów pokrytych rezerwą - do wysokości rezerwy, następuje wtedy zapisem:

- Wn konto 64-1,
- Ma konto 49.

W przypadku jednostek produkcyjnych, które stosują konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów", na koncie 40 należy prowadzić analitykę umożliwiającą ustalenie kosztu wytworzenia produktów (usług). Trzeba więc wyodrębnić: konta kosztów zaliczanych do kosztu wytworzenia bezpośrednio, konta kosztów zaliczanych do kosztu wytworzenia pośrednio (rozliczane na koniec okresu) oraz konta kosztów niezaliczanych do kosztu wytworzenia. Przy takim sposobie ewidencji przyjęcie wyrobów gotowych z produkcji do magazynu (w wartości odpowiadającej rzeczywistemu kosztowi wytworzenia) można ujmować:

- Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (w analityce: Wyroby gotowe),
- Ma konto 49.

W momencie ich sprzedaży dokonuje się księgowania:

- Wn konto 70-1,
- Ma konto 60.

Gdyby jednostka dokonała przekazania produktów na cele inne niż sprzedaż, np. na budowę środka trwałego, cele reklamy, to należy to ująć za pośrednictwem konta 79-0 "Obroty wewnętrzne". Można tego dokonać następująco:

a) wyksięgowanie z magazynu wyrobów gotowych

- Wn konto 49,
- Ma konto 60,

b) odniesienie w inne koszty

- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie" (przekazanie do budowy środka trwałego), konto 40-6 "Pozostałe koszty rodzajowe" (przekazanie na cele reklamy), konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" (darowizna, straty czy niedobory przewyższające ubytki naturalne),
- Ma konto 79-0.

Podmioty prowadzące działalność usługową, świadczące usługi krótkoterminowe, o okresie realizacji do 6 miesięcy, zasadniczo nie wykazują zapasów w postaci wykonanych usług i nie prowadzą także konta 70-1 (inaczej jest przy usługach długoterminowych). Jednak powinny one zaprowadzić ewidencję analityczną na kontach zespołu 4, tak aby możliwe było ustalenie kosztu wytworzenia usług. Są one bowiem zobowiązane na dzień bilansowy wyłączyć z kosztów wartość niezakończonych usług (według kosztu wytworzenia). Ujmuje się ją w księgach następująco:

- Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (w analityce: Niezakończone usługi),
- Ma konto 49.

Wyliczenie tego kosztu powinno być dokonywane na dzień kończący każdy okres, za który ustalana jest zaliczka na podatek dochodowy czy składka zdrowotna w oparciu o poniesione w tym okresie koszty podatkowe. Ustala się je bowiem, biorąc pod uwagę koszty działalności operacyjnej ujęte na koncie 40 po odpowiednim uwzględnieniu sald kont zespołu 6. Gdyby ewidencja w zespole 4 nie pozwalała na ustalenie kosztu wytworzenia, wyceny niezakończonych usług dla celów bilansowych można dokonać w cenie sprzedaży netto na ten dzień. Na pierwszy dzień następnego okresu można spisać ustaloną wartość niezakończonych usług, dokonując zapisu odwrotnego.

Gdy jednostka produkcyjna nie prowadzi bieżącej ewidencji produktów, a w konsekwencji konta 70-1, to nie rzadziej niż na dzień bilansowy (faktycznie także na dzień kończący każdy okres, za który ustalana jest zaliczka na podatek dochodowy czy składka zdrowotna w oparciu o poniesione w tym okresie koszty podatkowe) koryguje koszty o wartość niesprzedanych w danym okresie wyrobów oraz niezużytych do produkcji materiałów (gdy ich bieżąca ewidencja także nie jest prowadzona). W księgach dokonuje się wtedy następujących zapisów:

a) stan końcowy materiałów

- Wn konto 31 "Materiały",
- Ma konto 40-1,

b) stan końcowy wyrobów

- Wn konto 60,
- Ma konto 49.

Stan materiałów można wycenić np. według cen z ostatnich faktur, a stan produktów, stosując ceny sprzedaży netto. Na początku następnego okresu można dokonać zapisów odwrotnych, odnoszących je znowu w koszty.

Przy ewidencji kosztów tylko w zespole 4 i braku bieżącej ewidencji produktów (usług) księgowanie dotyczące przekazania wyrobów gotowych na cele inne niż sprzedaż może być następujące:

a) na budowę środka trwałego

- Wn konto 08,
- Ma konto 79-0,

b) na cele reklamy

- Wn konto 40-6,
- Ma konto 79-0,

c) w darowiźnie (analogicznie ujmuje się straty wyrobów)

- Wn konto 76-1,
- Ma konto 79-0.

Wówczas nie występują księgowania na koncie 49, ponieważ korekta kosztów o wartość stanu niesprzedanych wyrobów (niezakończonych usług) uwzględni zmniejszone wartości tych składników.

Ustalenie wyniku finansowego na koniec roku

W jednostkach ewidencjonujących koszty tylko w zespole 4 i prowadzących bieżącą ewidencję produktów na dzień bilansowy należy dokonać następujących księgowań:

a) przychody

- Wn konto 70-0 "Sprzedaż produktów", konto 73-0 "Sprzedaż towarów", konto 74-0 "Sprzedaż materiałów" (o ile było prowadzone w 2024 r., a jego wartości nie przeksięgowano na konto 76-0), konto 75-0 "Przychody finansowe", konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne",
- Ma konto 86 "Wynik finansowy",

b) koszty rodzajowe

- Wn konto 86,
- Ma konto 40,

c) koszt wytworzenia

- Wn konto 49,
- Ma konto 70-1,

d) ustalona na koncie 49 zmiana stanu produktów

• saldo Wn (zmniejszenie)

- Wn konto 86,
- Ma konto 49,

• saldo Ma (zwiększenie)

- Wn konto 49,
- Ma konto 86,

e) pozostałe koszty

- Wn konto 86,
- Ma konto 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)", konto 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów" (jeśli było prowadzone w 2024 r., a jego wartości nie przeksięgowano na konto 76-1), konto 75-1 "Koszty finansowe", konto 76-1,

f) obroty wewnętrzne

- Wn konto 79-0,
- Ma konto 86,

g) podatek dochodowy

- Wn konto 86,
- Ma konto 87 "Podatek dochodowy od osób prawnych".

Gdy przy ewidencji kosztów wyłącznie w zespole 4 nie jest prowadzona bieżąca ewidencja magazynowa produktów (usług), to na dzień bilansowy nie występuje zapis dotyczący przeksięgowania kosztu wytworzenia, tj. pozycja c).

Konto 86 na dzień bilansowy może wykazywać saldo Ma, które stanowi wartość uzyskanego zysku, albo saldo Wn będące kwotą poniesionej straty za dany rok obrotowy.

Pytania BILANS 2024

Brak bieżącej ewidencji produktów a ustalenie wyniku finansowego Osoba fizyczna prowadząca tylko działalność produkcyjną na niewielką skalę od 2024 r. prowadzi pełną księgowość. Koszty podstawowej działalności operacyjnej rozliczane są wyłącznie na kontach zespołu 4 i nie ma bieżącej ewidencji produktów i materiałów - nie stosuje się konta 70-1 "Koszt wytworzenia produktów". Jakie przychody i koszty w takim przypadku należy przeksięgować na dzień bilansowy 31 grudnia 2024 r. na konto 86 "Wynik finansowy"? Jeśli przedsiębiorca będący osobą fizyczną prowadzi tylko działalność produkcyjną, a przy samym zespole 4 nie prowadzi bieżącej ewidencji produktów i materiałów, więc też konta 70-1, to na dzień bilansowy na stronę Ma konta 86 "Wynik finansowy" przeksięgowuje: przychody ze sprzedaży produktów, przychody finansowe oraz pozostałe przychody operacyjne. Z kolei po stronie Wn powinien ująć: koszty rodzajowe zgromadzone na kontach zespołu 4, koszty finansowe oraz pozostałe koszty operacyjne. Przeksięgowaniu na konto 86 podlega także saldo konta 49 "Rozliczenie kosztów", które oznacza zmianę stanu produktów. Saldo Wn tego konta oznacza zmniejszenie stanu produktów (czyli zmniejsza ono wynik finansowy), a saldo Ma oznacza zwiększenie stanu produktów (czyli zwiększa ono wynik finansowy). Na dzień bilansowy na konto 86 przeksięgowuje się także obroty wewnętrzne, tj. saldo konta 79-0. Pod jaką datą przeksięgować wynik finansowy za 2024 r.? Spółka z o.o., która powstała na początku 2024 r., po raz pierwszy sporządza sprawozdanie finansowe za 2024 r. Czy przeksięgowania wyniku finansowego za 2024 r. do rozliczenia należy dokonać w księgach w 2024 r., czy w 2025 r.? Przeksięgowania wyniku finansowego za 2024 r. należy dokonać pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego za ten rok, co zasadniczo powinno nastąpić w 2025 r. Rozliczenie wyniku finansowego za dany rok, tj. podział zysku lub pokrycie straty, mogą nastąpić dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za ten rok. Dlatego wynik finansowy jednostki ustalony na dzień bilansowy 31 grudnia 2024 r. figuruje na koncie 86 "Wynik finansowy" do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2024 r. Zapisu w księgach dotyczącego przeksięgowania wyniku spółki z o.o. można dokonać na podstawie dowodu "PK - Polecenie księgowania" sporządzonego w oparciu o uchwałę w tej sprawie. Jeśli jednostka osiągnęła zysk za 2024 r., to jego przeksięgowania, pod datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego, można dokonać zapisem: - Wn konto 86 "Wynik finansowy", - Ma konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego" (w analityce: Zysk netto za 2024 r.), Z kolei jeśli poniosła stratę za 2024 r., to przeksięgowuje się ją następująco: - Wn konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego" (w analityce: Strata netto za 2024 r.), - Ma konto 86.